VA-bestuurder en ringarts Bas Pijnenburg wil dat er binnen de vechtsportwereld meer gesproken wordt over weight cutting. Er worden methodes gebruikt die in andere landen al tot doden hebben geleid en dat wil hij in Nederland voorkomen. “Je kunt op een gezonde manier op wedstrijdgewicht komen, en op een ongezonde manier. Wedstrijdvechters moeten zich bewust zijn van de risico’s en begeleid worden met de juiste kennis. Dat is beter voor hun gezondheid én voor hun prestaties.”
Als ringarts ziet Bas Pijnenburg vechters op hun sterkst en op hun zwakst. Vaak komen ze in absolute topvorm de ring in, soms ziet hij ze op een brancard het strijdtoneel verlaten, verslagen en geblesseerd. “Zelfs wereldkampioenen kunnen letterlijk in één klap een weerloos vogeltje worden.” Maar ook buiten de ring ziet hij soms topsporters onderuit gaan. “Een slechte weight cut kan een sporter zijn partij kosten – en zijn gezondheid.”
Weight cutting
Vechters moeten het juiste gewicht halen om in hun gewichtsklasse te mogen uitkomen. Ze worden op de wedstrijddag of een dag eerder gewogen om vast te kunnen stellen dat ze onder de afgesproken limiet wegen. Wat ze vaak doen is een paar dagen voor de weging zoveel mogelijk afvallen. Ze eten en drinken vrijwel niets meer. Ze verliezen extreem veel vocht door te zweten in de sauna of op de lopen de band, tot ze het gewenste gewicht hebben. Na de weging eten en drinken ze dan extra veel om terug op ´normaal´ gewicht te zijn voor het gevecht, want zelf meer gewicht dragen geeft voordelen in het gevecht. Je hebt meer massa achter je stoten en trappen en bent moeilijker onderuit te halen. Het proces van veel afvallen voor de weging heet weight cutting.
“Voor veel sporters is het gewicht halen een gevecht op zich,” ziet Pijnenburg. “Het is de eerste wedstrijd die gewonnen moet worden, zeggen ze vaak. Het gewicht ´missen´ kan betekenen dat de partij niet doorgaat. Dan worden de tegenstander, de promotor en het publiek benadeeld. Nog los van de teleurstelling bij de begeleiders, de eigen sportschool en de sporter zelf. En dan is er het geld dat de atleet misloopt.” Daarom gaan ze ver om hun doel te halen. Soms te ver. En soms zelfs veel te ver, helaas. Hierbij lopen atleten kans op orgaanschade, hartproblemen en ze kunnen zelfs overlijden, zo is in andere landen helaas al gebleken. “Veel sporters lijken niet te beseffen wat ze riskeren, en lijden onder een ondeskundige begeleiding.”
Gezondheid
Pijnenburg is als ringarts op alle niveaus actief geweest, maar richt zich de laatste jaren vooral op zijn werk voor de UFC. Hij is medical supervisor UFC Europe and Middle East, naast zijn dagelijks werk als chirurg in een Amsterdams ziekenhuis. En naast dat alles is hij bestuurslid van de Nederlandse Vechtsportautoriteit. Daar, bij de medische commissie van de VA, zette hij het onderwerp weight cutting op de agenda.
“In de praktijk zie ik dat we daar winst kunnen behalen. Dat is in het belang van de sporter, die dan gezonder blijft en beter presteert. Maar ook in het belang van het publiek, dat betere partijen ziet als iedereen topfit is. En in het belang van de promotor, want er vallen dan minder partijen. Kortom: het is in ieders belang dat het vaker over de weight cuts gaat, en mensen zich beter laten informeren. Maar als arts is het eerste belang waar ik naar kijk natuurlijk het gezondheidsbelang.”
Blijven ontwikkelen
Pijnenburg en zijn VA-collega’s merkten in gesprekken met sporters en trainers dat er nog veel wordt gedaan op basis van gebrekkige kennis. “Veel trainers gebruiken kennis die ze in hun eigen vechtersloopbaan hebben gekregen van hun eigen trainers. Die kregen het vaak weer van een nog oudere generatie trainers. Maar dat zijn soms methodes uit de jaren tachtig en negentig. We zijn inmiddels dertig, veertig jaar verder. We hebben veel meer kennis over wat werkt en wat niet, en over wat schadelijk is. Dan is het doodzonde als sporters achterhaalde methodes gebruiken. Het hoort bij de professionalisering van de sport dat je je ook op dit soort vlakken blijft ontwikkelen.”
Doden
De uitwassen van weight cuts zijn bekend. Vechters die te ver gaan belanden met nieruitval in het ziekenhuis. Er zijn in andere landen zelfs doden gevallen onder sporters die in te korte tijd teveel gewicht wilden verliezen. Ze droogden zichzelf uit, hun organen hielden ermee op en er volgde een hartstilstand. “Dat willen we natuurlijk voor zijn,” zegt Pijnenburg. “Maar slechte weight cuts hebben ook veel andere nadelen en die zijn vaak niet direct zichtbaar, zeker niet voor het publiek. Sporters presteren minder goed na een zware weight cut, dat kun je misschien nog wel van buiten waarnemen. Maar tijdens en kort na de weight cut ben je ook gevoeliger voor blessures en ziektes. Je breekt gegarandeerd ook spieren af. Omdat hersenen langer dan een paar dagen nodig hebben om te herstellen van uitdroging, gaan sporters met uitgedroogde hersenen de wedstrijd in. Als ze een hersenschudding oplopen, zijn die zwaarder en ze leiden tot meer schade. En op langere termijn kan het leiden tot eetstoornissen, depressie, menstruatieklachten en verminderde vruchtbaarheid.”
Maatregelen
De VA sprak afgelopen maanden over dit thema met tientallen mensen uit de vechtsportpraktijk. Van jonge talenten in Nederland tot wereldkampioenen van ONE en Bellator, en hun trainers. Promotors van jeugdtoernooien tot en met de mensen van Glory en UFC. Maar ook sportartsen, diëtisten en onderzoekers. “Op alle niveaus is men het er over eens dat we als vechtsport nog stappen te maken hebben,” concludeert Pijnenburg.
De VA vroeg uiteraard ook wat er volgens de praktijkmensen moet gebeuren. “Er worden soms radicale maatregelen voorgesteld. De Aziatische organisatie ONE houdt hydratatietests, daar worden we regelmatig op gewezen. Maar dat is moeilijk te organiseren. Zeker bij de amateurs en dat is 90% van de vechtsport in Nederland. Zoiets wil je eigenlijk alleen doen als het echt niet anders kan. Anderen zeggen: doe het net zoals in het judo en weeg gewoon heel kort voor de wedstrijd, dan maak je het onmogelijk om te herstellen van weight cuts en dan zullen mensen ermee ophouden. Je zult als sport ook zulke opties open moeten houden.”
“Stel je voor dat er door een slechte weight cut een dode valt in Nederland en de vechtsport krijgt de vraag: wat deden jullie om dit te voorkomen? We zullen met z’n allen onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Zeker als je beseft dat twee van de drie wedstrijdvechters in Nederland minderjarig is.”
Bewustwording
De VA heeft ervoor gekozen om in te zetten op een cultuurverandering. “Dat is de meest duurzame manier om iets te veranderen. Als mensen nieuwe regels opgelegd krijgen en ze volgen die omdat het nu eenmaal de regels zijn, bereik je niet wat je wil bereiken. We willen dat er een mentaliteitsverandering ontstaat. Dat doe je door mensen bewust te maken van de risico’s en ze naar de juiste kennis brengen. Dan kunnen ze betere keuzes gaan maken. Dat is niet iets wat je van vandaag op morgen regelt, maar we kunnen wel vandaag de eerste stappen zetten.”
De VA is begonnen met een bewustwordingscampagne onder de noemer Gezond op gewicht. Er is een brochure ontwikkeld met informatie over de risico’s en richtlijnen over hoe je wél gezond op gewicht komt. Deze brochure wordt de komende maanden verspreid onder wedstrijdvechters en trainers bij wegingen van evenementen en gala’s. Ook wordt er gesproken met opleiders van coaches, officials en andere betrokkenen om het onderwerp toe te voegen aan de cursussen.
Op de website van de VA is een informatiepagina gelanceerd, en er is een animatieclip gemaakt die onder meer via sociale media wordt verspreid. “Ga als sporters en trainers bij elkaar zitten en heb een goed gesprek over je aanpak,” is de boodschap van Pijnenburg. “Praat over het maatwerk dat je als sporter nodig hebt. Ga eens met een sportdiëtist praten. Elk lijf werkt anders. Jong verschilt van oud, zwaar verschilt van licht, man verschilt van vrouw, iedereen heeft een aanpak op maat nodig. Door daar met je team verstandige keuzes in te maken, verminder je de gezondheidsrisico´s en vergroot je de kans op sportief succes. Dat is dubbele winst.”
